Kvartað var yfir töfum á málsmeðferð Kópavogsbæjar í tengslum við beiðni um lokaúttekt á byggingu.
Í svari frá Kópavogsbæ kom fram að lokaúttekt yrði gerð um leið og tilteknum framkvæmdum yrði lokið. Vegna þeirrar stöðu sem uppi var í málinu benti umboðsmaður á að stjórnvaldsákvarðanir sem teknar væru á grundvelli laga um mannvirki sættu kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og þar af leiðandi jafnframt óhæfilegur dráttur á afgreiðslu máls. Að fengnum úrskurði hennar mætti svo leita til sín á ný ef viðkomandi teldi sig beittan rangsleitni.
Umboðsmaður lauk málinu með bréfi 20. nóvember 2024.
Vísað er til kvörtunar A ehf. 28. október sl., sem lýtur að töfum á málsmeðferð Kópavogsbæjar í tengslum við beiðni félagsins um að lokaúttekt fari fram á byggingu við [...] í samræmi við 36. gr. laga nr. 160/2010, um mannvirki.
Fram kom í kvörtuninni að óskað hefði verið eftir lokaúttekt í lok maí 2022 og málið væri enn til meðferðar hjá sveitarfélaginu. Gögn sem fylgdu með kvörtuninni báru jafnframt með sér að fyrirspurn um m.a. stöðu málsins hefði verið beint til Kópavogsbæjar 18. september sl. en ekki varð séð af gögnunum hvort brugðist hefði verið við henni eða ítrekun sem send hefði verið í kjölfarið. Í tilefni þessa var Kópavogsbæ ritað bréf 6. nóvember sl. þar sem óskað var eftir að sveitarfélagið veitti annars vegar upplýsingar um hvort fyrrgreind fyrirspurn hefði borist sveitarfélaginu og hvort henni hefði verið svarað og hins vegar hvað liði meðferð og afgreiðslu beiðni A ehf. um lokaúttekt.
Í svari sveitarfélagsins til umboðsmanns 11. nóvember sl. kemur fram að fyrirspurn félagsins frá 18. september sl. hefði verið svarað 6. nóvember sl. Hvað varðar afgreiðslu á beiðni A ehf. um lokaúttekt kemur fram að hún verði tekin til afgreiðslu þegar tiltekinn stoðveggur við [...] hefur verið framkvæmdur. Ég ræð af svari sveitarfélagsins til félagsins 6. nóvember sl. að þar sé vísað til samkomulags sem sveitarfélagið mun hafa gert við núverandi eigendur [...] þess efnis að útgáfa lokavottorðs sé háð því að umræddur veggur sé reistur.
Vegna þeirrar stöðu sem uppi er í málinu tel ég rétt að benda á að samkvæmt 59. gr. laga nr. 160/2010, um mannvirki, sæta stjórnvaldsákvarðanir sem teknar eru á grundvelli laganna kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Um aðild, kærufrest, málsmeðferð og annað er varðar kæruna fer samkvæmt lögum um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Í ljósi þessa vek ég athygli á því að samkvæmt 4. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er heimilt að kæra óhæfilegan drátt á afgreiðslu máls til þess stjórnvalds sem ákvörðun í málinu verður kærð til.
Ástæða þess að framangreint er rakið er sú að það leiðir af 3. mgr. 6. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis, að almennt er ekki gert ráð fyrir að umboðsmaður hafi afskipti af málum fyrr en þau hafa endanlega verið til lykta leidd innan stjórnsýslunnar. Þegar umboðsmanni berast kvartanir vegna tafa á afgreiðslu mála og fyrir liggur að mál hefur verið til meðferðar í nokkurn tíma og sá sem í hlut á hefur ítrekað erindi sitt hefur almennt, þrátt fyrir áðurnefnda reglu um að máli skuli hafa verið lokið innan stjórnsýslunnar, verið farin sú leið að spyrjast fyrir um hjá stjórnvaldinu hvað líði afgreiðslu viðkomandi máls. Þetta hefur ekki síst verið gert til að greiða fyrir því að borgararnir fái sem fyrst úrlausn mála sinna enda hefur reyndin í flestum tilvikum verið sú að stjórnvaldið hefur brugðist við og afgreitt málið eða gefið skýringar á því hvað valdi töfunum og hvenær ráðgert sé að afgreiða málið. Í þessum tilvikum lýkur umboðsmaður athugun sinni á málinu.
Þessar fyrirspurnir umboðsmanns eru einnig settar fram til þess að fylgjast með því hvort fyrir hendi sé almennur eða kerfislægur vandi hjá stjórnvöldum að því er varðar málshraða. Komi slíkt í ljós eða fyrir liggur að mál hefur dregist óhæfilega og án fullnægjandi skýringa þarf umboðsmaður að taka afstöðu til þess hvort tilefni sé til þess að hann ráðist í frekari athugun á málinu að eigin frumkvæði eða, ef um einstakt eða einstök mál hjá sama stjórnvaldi er að ræða, hvort leiðbeina eigi viðkomandi um að leita til kærustjórnvalds ef kæruheimild vegna tafa á afgreiðslu máls er fyrir hendi. Er þar m.a. litið til þess að niðurstaða kærustjórnvalds er bindandi fyrir lægra setta stjórnvaldið en það er undir ákvörðun stjórnvalda komið hvort þau verði við tilmælum umboðsmanns, þótt það sé jafnan raunin.
Þá bendi ég á það úrræði til handa aðila máls í málum sem þessum að leggja fram kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála á grundvelli 4. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga, hafi afgreiðsla máls dregist óhæfilega. Í framhaldinu getur sá aðili leitað til umboðsmanns á ný ef hann telur sig enn beittan rangsleitni.
Í ljósi framangreinds tel ég ekki ástæðu til að aðhafast frekar í tilefni af kvörtuninni. Lýk ég því meðferð minni á henni með vísan til a-liðar 2. mgr. 10. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis. Hinn 26. september sl. var undirrituð kjörin umboðsmaður Alþingis og tók við embætti 31. október sl. Hef ég því farið með mál þetta frá þeim tíma.